Pedagogisch tact als instrument voor een goed groepsklimaat

Je bent nooit uitgeleerd. Teren op ervaring is de grootste valkuil voor een leerkracht. Zeker als jij je eigen ervaringen uit het verleden meeneemt in de klas. Pas vorig schooljaar heb ik die opzij weten te zetten met als doel een kind in de klas te behouden. Waar hij soms een dag nodig had om bij zinnen te komen, lukte dat einde schooljaar soms al binnen een uur.

Behalve pedagogisch tact vraagt dit ook wat van je trots en principes. Je leert bovendien verder te denken en  te handelen dan de primaire voorwaarden van een veilig groeps- en schoolklimaat.

Afgelopen schooljaar was een spiegel die me heeft laten inzien dat ik als leerkracht veel beteken voor kinderen. Je bent nooit uitgeleerd. Iedere dag is er wat te winnen zowel binnenn als buiten de klas. De groepsleerkracht als professional is een persoonlijke en confronterende spiegel van jou als persoon.

Ontdekkingstocht

Leerkracht zijn is een ontdekkingstocht naar verbinding en motivatie met als doel een klimaat waarin elk kind in de klas zichzelf mag zijn. Ik zit er momenteel middenin. Eergisteren hadden we na ruim 3 weken onze eerste volledige dag zonder irritaties en ruzies. Waar ik maandag even het gevoel had achter de denderende trein aan te rennen, voelde ik dinsdag de euforie!

Mijn groep

Een kleine groep kinderen in mijn klas reageert heel sterk op omgeving en gedrag waar anderen verantwoordelijk voor zijn. Er heerst bij het minste of geringste een sterk onrechtvaardigheidsgevoel, oneerlijke behandeling, verontwaardiging en een ‘recht’ van gelijke behandeling bij verkeerd gedrag.

Investeren

Het is flink investeren, want er zijn dagen dat ik mijn planning niet af krijg. Ik reageer niet meer op reacties die gaan over wat de ander heeft gedaan. Ik beperk dat tot begrip tonen van de reactie, maar stel daar bij de vraag: “Heeft jouw reactie geholpen?”

Van begin af aan kader ik dat af tot het individu en gedrag dat jij alleen bij jezelf kan beïnvloeden. Een ander beïnvloedt jouw gedrag en reactie, maar jij bent er verantwoordelijk voor. Het is veel praten, relativeren en vooral kinderen laten spreken voor de ‘spiegel’.

Complimenten

In de eerste week zette ik vanaf dag 1 de duim box van de dag in. Ja, je leest het goed. De duim is er af, omdat de befaamde trofee een keer het slachtoffer was van een woede-uitbarsting. Sindsdien is symbolische waarde ervan flink gestegen!

Om onrechtvaardigheid en de schijn van voortrekkerij de kop in te drukken, gebruik ik aanvullend op de box van de dag ClassDoJo. Kinderen kunnen individueel en in groepsverband complimenten verzamelen die variëren van ‘samenwerken’, ‘negeren’ en ‘géén ego’ tot ‘doorzettingsvermogen’ en ‘taakgerichtheid’.

Ik benadruk bij mijn kinderen dat het niet om het aantal punten gaat, maar het vieren van een succesje op het moment dat je een compliment krijgt. Helaas is de realiteit anders ondanks het feit dat je sterk benadrukt dat het aantal complimenten niets zegt over je functioneren. Vooralsnog is dat helaas nog niet doorgedrongen. Ik heb nog hoop; en als dat niet verandert helpt het wellicht tegen het ziekteverzuim ;).

Terug bij af

Helaas was de euforie van korte duur in de groep, omdat we gisteren weer even terug bij af waren. Hoe dan ook zie ik kansen en veel mogelijkheden met deze groep. Elk kind met zijn/haar eigen verhaal bepaalt mede de groepsdynamiek. Veel kinderen waar ik het niet van verwachtte, durven zich in de groep kwetsbaar op te stellen. Het is aan mij om dat in goede banen te leiden; de vloot te laten varen op de dynamische golfbeweging van het individu en de groep met als eindbestemming einde schooljaar.

In die tussenliggende periode verwacht ik mijzelf verder te professionaliseren met de leergang Pedagogisch Tact van Nivoz bij Xpect Primair.

Posted in:

  1. Complimenten zijn hier op zijn plaats. Je maakt de kinderen erg bewust van hun eigen gedrag en wat voor invloed / (re) actie dit heeft op de ander.
    Ik heb er alle vertrouwen in dat dit aan het einde van dit schooljaar een hele fijne en sociale groep kinderen is.
    En het mooiste zou zijn als dit thuis doorgetrokken wordt.

  2. Mooi stuk en mooi om te lezen hoe jij op een welhaast filosofische manier het onderwijzen benadert. Ik kan mij voorstellen dat lang het vak bestuderen een must is om tot dergelijke inzichten te komen. Maar ik vraag mij ook af of bij het beginnen met een nieuwe klas niet elke keer een andere benadering nodig is? Begin je dan helemaal weer op nul? In mijn tijd als stagiair op een basisschool in Amsterdam Oud-Zuid was het ikzelf die moest aanpassen wanneer ik een nieuwe klas kreeg. Hoe sta jij daar in?

    http://www.instituutschreuder.nl

    • Dat is zo! Ik pas me aan op een niveau wat elk kind afzonderlijk en op groepsniveau nodig heeft. Anders kan het wat mij betreft niet!

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

3 × vijf =